Mayıs 13, 2024

“Arkadaşın kim?”: Ergenlik 

Psikolojik Danışman

“Arkadaşını söyle, kim olduğunu söyleyeyim.” bu atasözünü duymuşsunuzdur, hatta bu sözü destekleyecek deneyimler yaşamış da olabilirsiniz. Bu yazımda aslında bu sözden yola çıkarak; ergenlik dönemine değineceğim. “Bir atasözü ve ergenlik döneminin ne alakası olabilir ki?” diye düşünüyor olabilirsiniz.

Gelin öncelikle ergenlik dönemindeki çocuğunuza kurduğunuz bazı cümlelere göz atalım!
  • Kalk o bilgisayarın başından!
  • Gece uyumadın mı, odandan konuşma sesleri geliyordu?
  • Dedenin yanına gittiğimizde bile mesajlaşıyorsun, sürekli ‘tık tık’, biraz saygılı ol, bizimle muhabbet et!
  • Arkadaşının ailesi izin vermişse bundan banane, sen o geziye gidemezsin!
  • Arkadaşın ‘uçurumdan atlayalım’ deseydi sen de atlayacak mıydın?

Bu cümlelerin ardından bulunduğunuz ortamda sesler yükselebilir ya da çocuğunuz sessiz kalıp yine odasına çekilebilir. Yukarıdaki durumlarda altını çizmeye çalıştığım şey; ergenlik döneminde çocuğunuzun sıklıkla arkadaşlarıyla vakit geçirmek istemesi, ailesi ile sık çatışması ancak arkadaş grubunun içinde bir yer edinmek için çok çalışmasıdır.  

Arkadaş grubunda onaylanmak ve statü sahibi olmak için yeni roller denediğine şahitlik edebilirsiniz, bu durumda da çocuğunuzun “bulunduğu kabın şekline uyması” fikri sizi korkutabilir. Bir ebeveyn olarak ergenlik dönemindeki çocuğunuzun aile dinamiklerinize uymayan davranışlar sergilemesi ya da belli bir giyim tarzına sahip olması sizi çok endişelendirebilir, bazı tedbirler almak isteyebilirsiniz, bu durumda da çok fazla kural koyabilirsiniz. 

Arkadaşlar ergenlik döneminde; çocuğunuzun kendisini ‘yeterli, çekici ve değerli” bir birey olarak görmesi için destek, cesaret ve geribildirim verirler. Benlik arayışı, kim oldukları, yaşamda ne yapacakları; ergenlik döneminde çok önemlidir. Bu sebeple ergenlik dönemindeki bireyler arkadaş ortamında çeşitli rol denemeleri yapar; sosyal bir karşılaştırma yaparak toplumda diğerlerine göre nerede olduğunu bulmaya çalışırlar ve yetişkinlik dönemine ulaştıklarında hayatlarının sorumluluğunu bu denemelere göre üstlenirler. Çocuğunuzun bu denemeleri yapmasına alan tanımanız oldukça önemlidir; sizden ayrı bir birey olduğunu görmesi, sosyal alanda duygularını düzenlemesi, sorumluluk alabilme becerisinin gelişmesi gerekir. Bu denemeler engellendiğinde; 

  • çocuğunuz çok öfkelenir, 
  • tartışma esnasında sizi dinlemez ve savunmaya geçer, 
  • arkadaş ortamında yaşanan şeyleri sizden gizler ya da sıklıkla yalan söyler.

Çocuğunuzun bu denemeleri eğer çok tehlikeli (kendine zarar verme eylemlerine başvurmuyorsa, yaşca büyük kişilerle arkadaşlık ve romantik ilişkiler kurmuyorsa)  değilse; denemeleri için onlara destek olun. Size saçma, anlamsız, zaman kaybı ve boş gelebilirler ancak; yeni denemeler konusunda cesaretlendirdiğiniz bir ergen, yetişkinliğe geçişte daha az problem yaşar. 

Peki çocuğum gerçekten tamamen arkadaşı gibi mi olmaya çalışıyor? Bu durumda ne yapmalıyım?

Çocuğunuzun tüm arkadaşlıklarının aynı olmadığını, sadece rol denemeleri yaptığını bir alan olmadığını da belirtmem gerekiyor; elbette çocuğunuz çevresindeki akranlardan ve onların “kim olduklarından” etkileniyor. Bu durumda kurallar koyarak, engellemelerle bir sonuca ulaşmanız çok zor. Yaşadığınız yer, çocuğunuzun gittiği okul gibi çeşitli faktörlerle bu durum üzerinde daha fazla kontrol sahibi olabilirsiniz.

Çocuğunuzla aranızdaki güven bağını koruyarak, yalnızca tehlikeli durumlarda sınır koymanız önemlidir. Çocuğunuzun zorlandığı ve sorun yaşadığı alanlar üzerinde o sizden yardım istediğinde; izin verdiği ölçüde yardım edebilirsiniz. Yardım istemediği ancak problemlere yönelik ipuçlarını gözlemlediğinizde (örneğin; zorbalığa uğradığını düşünüyorsanız, yüksek seslerden etkileniyorsa, kolunda ya da vücudunda izler varsa); anlayışlı ve kabul edici bir şekilde yaklaşın. Böyle durumlarda “hesap sorar gibi” bir ses tonu kullanmamak, eleştirmemek önemlidir. 

Kısacası; evet “Arkadaşını söyle, kim olduğunu söyleyeyim.” atasözü doğru olabilir ancak; ergenlik dönemindeki çocuğunuz da kendisine sıklıkla “kim olduğumu bulamıyorum” cümlesini kuruyor ve bir cevap arıyor.

Şeyma Akkuş

Şeyma Akkuş

Psikolojik Danışman

Whatsapp
Size Nasıl Yardımcı Olabiliriz?
Size Nasıl Yardımcı Olabiliriz?