Teselli değil, eşlik edin

Ebeveynlerle çalışırken en sık karşılaştığım durum şu oluyor: ‘Çocuğum ağlamasın diye…’ Çocuğunuzun neden üzülmemesi gerekiyor?

“Üzüntü sizin için nasıl bir duygu?”

En iyi ihtimalle yaşansın ama yine de çok uzun sürmesin ve hemen telafi edilsin. Çocuk üzerinde olduğunda çocuğu hemen yeni bir uğraşa yönlendirerek bu üzüntüsünü geçiştirmesini sağlamalıyız. Aileler genellikle bunu tercih edebiliyor. Sonrasında bu çocuk için işlevsiz bir problem çözme becerisine dönüşebiliyor. İşlevsiz diyorum çünkü bu davranış problem çözmeyi hedef almıyor. Ertelemeyi ya da görmezden gelmeyi hedef alıyor. Bu hedefle ilerlediğimizde de problemleri çözmeden biriktirmiş oluruz.

Üzülmek ana duygularımızdan bir tanesi. Sağlıklı bireyler günlük hayatta birçok şeye üzülebilir ve sonrasında bu üzüntü durumundan nötr olmaya geçebilirler. Bu durum onları duygusal olarak güçlü ve esnek yapar. Bizler de eğer o durumda değilsek onlara özeniriz. ‘Ne kadar güçlü birisi!’ gibi söylemlerimiz olur. Biz o durumdaysak bizim için -fark etmesek bile- iyi bir durum, psikolojik sağlamlığımız iyi deriz. Bu durum çocuk için olduğunda neden panikleyip hemen onu bu durumu aşmasını istiyor ve bunun için ekstra bir çaba sarf ediyoruz? Bu soruyu tüm ebeveynler kendisine sormalı ve verdiğiniz cevap üzerine düşünmelisiniz. Çocuk bu duyguyu yaşamayı öğrenmeli. Üzülmek sağlıksız bir durum değil.

Sağlıklı üzüntü nasıl olur?

Günlük akışı bozmadan, problemin boyutuyla doğru orantılı rahatsız edici bir duygu durum dersek yanlış tanımlamış olmayız. Yaşanan üzüntü, gerçekleşen olayla doğru orantılı olmalı. Mesela çocuğunuz bisiklete bindi, yeni yeni sürmeyi öğreniyor. Düştü. Canı yandığı için üzülecek ve ağlayacak muhtemelen. Bu durumda ona eşlik etmek, eşlik etmeyi birazdan açıklayacağım, durumu geçiştirmekten ve ağlamaması için dikkatini başka şeylere çekmenizden daha iyidir. Peki, eşlik etmek nasıl olur? Çocuğunuz ağlarken yanında olmak, duygusunu ifade edebilecek teşvik edici sorular sormakla olabilir. Bunun yanında başarmak istediği her ne ise, bu örnekte bisiklet sürmek, çabasını takdir etmeniz ona iyi hissettirecektir. Aksi takdirde yaptığınız davranışlar istemsizce çocuğunuzu bir fanusa hapsetmenize yol açabilir. Çocuğunuzu bir fanusta büyütürseniz, o fanustan çıktığında ufak tefek şeylere üzülen duygusal açıdan güçlenmemiş bir yetişkinle karşılaşabilirsiniz.

“Üzüntüye müdahale etmemek umursamamak değildir”

Çocuğunuz sınıfında bir arkadaşıyla sorun yaşadı. Eve geldi ve bunu size anlattı. Ebeveyn olarak direkt bu problemi çözmek istiyor olabilirsiniz ve yaşam deneyiminizden ötürü problemin nasıl çözülebileceğine dair birkaç tane işlevsel çözüm yolu da biliyor olabilirsiniz. Evet, siz her şeyi biliyor olabilirsiniz. Çünkü bu hayatı yaşadınız, onun yaşında oldunuz ve o günleri geçirdiniz. Ebeveynleriniz doğru ya da yanlış tutumlarıyla… Burada ebeveyn olarak kendinizi durdurmak ve çocuğunuzun yaşadığı hayata eşlik etmeniz gerekli. Problemi üzerine konuşabilirsiniz, problemi nasıl çözmeyi düşündüğüne dair fikirlerini dinleyin. Geri dönütler verin. Bunlar doğrudan yönlendirici olmayıp araştırmaya yönelik olursa çocuğunuz için mükemmel olur. Eğer yönlendirici olursa çocuğunuzu kolaya alıştırıp ‘başarma’ hazzını onun elinden almış olursunuz. Hiçbir ebeveynin bunu istemeyeceğini biliyorum. En azından öyle düşünüyorum. Fakat isteklerimize göre bir şeyler değişmiyor. Niyetiniz bu olmasa bile böyle davranırsanız çocuğunuz böyle hisseder.

Çocuk desteklenmek ve onaylanmak ister. Üzüntüsünü yenebileceğine dair desteğinizi ve üzüntüsüyle birlikte onu onaylamanızı ister. ‘Git odanda ağla, öyle gel’ gibi söylemler ona bu duygunun aslında bizim için uygun olmadığını ve onaylanmadığını hissettirir. Böylece o duygudan kaçmak ister. Duygularını bastırır ya da sizinle paylaşmaz. Bu durumda sizden uzaklaşabilir. Duyguların her biri normal olarak yaşanırsa ve çevredekiler tarafından da normal karşılanırsa çocuk bu duyguları günlük hayatın bir parçası olarak kabul eder ve hissettiklerini özgürce açıklar.