Temmuz 27, 2023

Para Bizde, Şöhret Bizde: Sosyal Medya ve Haset

Psikolojik Danışman

Neredeyse hepimizin bildiği, düğünlerde, kutlamalarda, eğlenceli anlarda açılan bu şarkının sözlerine kulak verelim;

“Para bizde, şöhret bizde

Sizde ne var haydi söyle

Hayat bizde, her şey bizde

Sizde ne var haydi söyle.”

Bu sözleri söyleyen kişi kendi zenginliğini, başarılarını, ilişkilerini diğerleriyle kıyaslamakta ve kendisini tüm bu alanlarda kanıtlamaya çalışmaktadır. Peki tüm bunlara sahip olmayan kişi…o ne yapmaktadır? Şarkıyı söyleyen bu kişiye haset mi besliyordur? Kıskanıyor mudur? İmreniyor mudur? 

Aslında bunun cevabı onun neyi arzuladığına bağlıdır; çünkü biz kendimizde eksikliğini hissettiğimiz bir şeye karşı haset duygusu besleriz. Hepimiz her gün sosyal medyada çeşitli videolar, fotoğraflar sayesinde binlerce insanın yaşam şeklini görüyoruz. Sosyal medyada takip ettiğiniz kişilerin paylaşımlarında; tatil, yeni bir iş, sevgiliden gelen bir hediye, aileyle vakit geçirilen güzel bir an…tüm bunlara şahitlik ediyoruz. Eklemek gerekir ki; sosyal medyada gördüğümüz kadarıyla, paylaşım yapan kişiler sadece “mutlu” anılar yaşamakta ve “güzel” ürünlere sahip olmaktadır. Bu mutlu anılar ve güzel ürünlere sahip olmak için “neler yaptıklarını, çabaladıklarını, kaygılandığı konuları, olumsuz eleştirilere tahammül etmekte zorlandığını” görmeyiz. Bizler bunu görmediğimizde haset etmeye başlayabiliriz ve bizi çok rahatsız ettiğinde bunlara sahip olamadığımız için sinirleniriz. 

Kendi hayatlarımızda da “tatil, yeni bir iş, hediye, iyi aile ilişkisi” gibi alanlarda eksiklik ya da yetersizlik hissediyorsak, bu durum hayatımıza “haset etmek; bunlara sahip olan kişilere karşı kötü niyet beslemek” şeklinde yansıyabilir. Sürekli olarak başkalarının ne yaptığıyla ilgileniriz, onların bunları nasıl elde ettiğini pek düşünmeden, derinlerden “keşke iş yerinde sorun yaşasa, sevgilisi ile ayrılsa” diye bir ses duyarız.

Avi Berman, haseti, bir “eşleştirme ihtiyacı” olarak açıklamıştır. Yani hepimiz, bir başkasında olanı görüp karşımızdakiyle eşit olmak isteriz

Haset duygusu yapıcı ya da yıkıcı bir şekilde hayatımızda var olabilir.

Haseti “kişisel bir hasret*olarak değerlendiren bir kişi düşünelim; bu kişi sosyal medyada diğer tüm insanların bolluk içinde yaşadığını görüyor, kendisinin de bunlara hasret yani özlem duyduğunu fark ediyor. Bu kişi artık içinde bu bolluğa ulaşmak için bir motivasyon taşıyacaktır. 

Ancak yıkıcı bir şekilde yaşayan kişi; dikkatini sürekli olarak karşısındaki kişilerde tutacaktır. Bu sebeple kendi hayatında ilerleme, gelişim yaratacağı vakit azalacak; kişi sürekli olarak diğerlerinin bolluklarının azalmasını ya da kötü ilişkiler yaşamalarını umacaktır. 

Haseti yıkıcı olarak ele aldığımız kısımda aklınızda şöyle bir soru belirebilir; “İyi de ben karşımdakine haset duyduğumda bunu kimse bilmiyor, sadece zihnimde onun bozulmasını istiyorum. Bu nasıl yıkıcılık olarak değerlendirilebilir?”. Bu açıdan bakıldığında haset duyduğumuz anlarda elbette çevremizdeki kişilere yıkıcı bir tavır sergilemeyiz fakat sürekli onların yaşamlarına ve varlıklarına odaklandığımızda bu bizi olumsuz etkiler. Gittikçe özgüvenimiz düşebilir, kendimizi geliştirmek için adım atacak gücü kendimizde bulamayabiliriz. 

Peki ama“Bu düşüncelerden uzaklaşamıyorum, tüm dikkatim diğerlerinin benden ne kadar iyi yaşadığı, mutlu olduğu konusunda odaklanıyor.” diyorsak ve sürekli sosyal medyada stalk yapıyorsak (gizlice ve sıklıkla diğer insanların profiline bakıyorsak) ne yapmalıyız?

    • Öncelikle haset duygusunu hissettiğimiz için kendimizi suçlamanıza gerek yoktur. 
    • Diğer duygular gibi bu duyguyu da bir ayna, bir işaret olarak kullanıp bizim için ne anlam ifade ettiğini bulmaya çalışabiliriz. Ayna ifadesini özellikle kullandım çünkü; önemli olan sosyal medyadan takip ettiğiniz diğer kişiler değildir, bu kişilerin yaşamında olup da sizde olmayan “özellik, başarı, ilişki” gibi şeylerdir. Karşımızda gördüğümüz şey aslında bizdeki boşluktur (bunu yetersizlik hissiyle de açıklayabiliriz), karşımızdaki kişinin profiline bakarız ve aslında kendi arzularımızı görürüz
    • Diğer kişilerin profili ve paylaştığı şeyler bizim için bir engeldir, sürekli ne yaptıklarıyla ilgilenmek yerine arzularımızı ve yetersizlik hissettiğimiz alanları bulmaya çalışmak haset duygusunu motive edici bir güç olarak kullanmamızı sağlar.

Belki de “Para bizde, şöhret bizde, sizde ne var haydi söyle” demek yerine “Bende ne var, sende ne var? Seninkinden bende de olmasını istiyorum, bunun için ne yapabilirim?” demeliyizdir.

 

*Leyla Lavaro, “Haset ve Rekabet: Kendini Kuyruğunu Yiyen Yılan” kitabında Kişisel bir hasret” ifadesi kullanılmaktadır.
Şeyma Akkuş

Şeyma Akkuş

Psikolojik Danışman

Whatsapp
Size Nasıl Yardımcı Olabiliriz?
Size Nasıl Yardımcı Olabiliriz?