Çocuğun Gelişimini İzlemek | Çocuğun Gelişimi Nasıl Takip Edilir?

Her ebeveynin çocuğu, onun biriciğidir. Aileler çocuklarını korumak ve geliştirmek isterken her şeyi yapabilirler. Bu samimi bir duygu. Gerçekten her şeyi yapabileceklerini düşünüyorum. Çocuğun her işini, o ihtiyacını dile getirmeden yapmaya kadar gidebiliyor bazen bu durum. Ebeveyn olarak bunu göreviniz olarak görebilirsiniz…sonuçta bir bebek dünyaya geldi ve hiçbir şey bilmiyor. “Hayatta kalması lazım, o zaman ona hayatı kolaylaştıralım!”. Hayır, göreviniz çocuğun hayatını bu şekilde kolaylaştırmak değil. Çocuk, su istemeden suyu uzatarak onun önünden gitmek ebeveynlik göreviniz değil.

Temel ebeveynlik görevinizi bir cümleyle özetlemek istiyorum. ‘Çocuğu hayat hazırlamak.’ Çocuğu hayata hazırlarken onun ihtiyaçlarını dile getirmesini beklemelisiniz. Çocuğu hayata hazırlarken biraz da dışarıdan bir göz olarak onun gelişimini izlemeli ve bu gelişime destek olabilmelisiniz. Sizlerin belki de en çok zorlandığı ve desteğe ihtiyaç duyduğunuz bir alan ‘çocuklarınızın gelişimlerini izlemek’.

 

Çocuğun gelişimini izlemek ne demek?

Çocuk her yaşta belirli görevi yerine getirebilir ve belirli kazanımlar elde eder. Bu gelişim sürecinin bir parçasıdır. Ebeveynler ve biz yetişkinler bu gelişimi takip etmek ve ona bu yolculukta destek olmalıyız. Bu yazımda çocuğun gelişimini gözlemlemenin nasıl olabileceğini, hangi durumların takip edilmesi gerektiğini ve hangi durumda bir uzmana başvurulması gerektiğini vurgulayacağım.

Çocuğun gelişimi anne karnındayken başlar. Dünyaya geldikten sonra özellikle 0-2 yaş arasında büyük bir atılım yaşar. Emeklemeler, ilk adımlar bu yaş döneminde olur. Burada fiziksel gelişimle ilgili takip edilmesi gereken davranışlar vardır.

9. Aya geldiğinde ‘desteksiz oturma’ davranışını yapması beklenir.

Çocuğun gelişimini takip etmek işte tam bu noktada önem kazanır. Çünkü her yaşın kendine özgü dönüm noktaları vardır. Bazen aileler bu süreçleri fark etmez ya da “geç olur ama olur” diye düşünür. Düzenli gelişimi izlemek bu tür gecikmelere erken fark etmeyi sağlar.

21. Aya geldiğinde ‘anne-babadan başka 4 anlamlı kelime’ kullanabilmesi beklenir.

2,5 yaşına geldiğinde “iki sözcüğü birleştirerek” cümleler kurabilmesi beklenir.

3 yaşına geldiğinde basit oyun kurabilmesi beklenir.

Çocuğun bu görevleri yapamıyor olması gelişimde bir geriliğin olduğunu göstermektedir. Eğer bu becerileri gözlemleyemiyorsanız bir uzmandan destek almalısınız.

Gelişimi takip etmek, çocuğun davranışlarını izleyip “yapabildi mi/yapamadı mı” sorusuna cevap aramak değildir. Aynı zamanda yaşıtlarıyla ve çevresiyle nasıl etkileşim kurduğunu, oyunlara nasıl katılım gösterdiğini ve duygularını nasıl ifade ettiğini gözlemlemeyi içerir. Çünkü gelişim sadece fiziksel değil, dil gelişimi, sosyal ve duygusal gelişim alanlarında da ilerler.

 

Ebeveynler, Çocukların Gelişimini Nasıl İzleyebilir?

👀 Günlük gözlem → Çocuğun oyun sırasında yaptığı şeylere dikkat edebilirsiniz.

👀 Küçük notlar almak → “Bugün ilk kez üç kelimelik cümle kurdu.” gibi dikkat çekici anları not alabilirsiniz.

👀 Yaşıtlarla kıyas → Rekabet için değil, gelişim farklarını anlamak için diğer çocukların çoğunluğunun yaptığı davranışlarla kıyaslayabilirsiniz.

👀 Uzman desteği → Düzenli gelişim testleri yaptırabilirsiniz (Denver II gibi).

 

Ne Zaman Destek Almalısınız?

Pedagog desteği almak her zaman bir problem olmasıyla yapılan bir şey değildir. Süreci kolaylaştırmak ve uzmanından sürecin akışıyla ilgili geri dönüş almak faydalı olabilir. Özellikle ebeveynliğinizi sorguladığınız dönemlerde kısa bir pedagog görüşmesi sizi duygusal olarak rahatlatabilecek, her şeyin olağan gittiğini teyit ettirebilecek bir çözümdür.

👉 “Çocuğum 3 yaşına geldi. Konuşamıyor.”

👉 “Yaşıtları kule yapmakta çok iyi ama benim çocuğum halen daha ilk basamakta düşürüyor.”

👉 “Parkta diğer çocuklar grup halinde oyunlar oynuyor ama benim çocuğum onlara dahil olamıyor.”

Bu örneklerde olduğu gibi soru işaretleriniz olduğunda bir psikolojik danışmanla görüşmek, süreçleri önleyici olarak ele alabilmek ve erken müdahale edebilmek için önemlidir.

 

Gelişimi İzlerken Yapılan Yanlışlar

❌ Aşırı kıyas yapmak → “Komşunun oğlu konuşuyor ama bizim çocuk neden konuşmuyor?” diye aşırı bir baskı yapmak.

❌ Her şeyi çocuğun yerine yapmak → Gelişim görevlerini gerçekleştirebilmesi için çocuğun merdiven çıkar gibi basamak basmak ilerlemesi gerekir. İlk basamaklarda çocuğu aşırı desteklemek ileriki adımlarda zorlanmasına yol açar.

❌ Gelişimdeki gerilikleri önemsememek/küçük görmek → Gelişim kazanımlarının hepsi yaşında önemlidir ve önemsenmelidir. Bu görevleri destekleyici bir şekilde geliştirmeye çalışmalısınız.

❌ İnternetteki bilgilere bakarak teşhis koymak → İnternetten edindiğiniz bilgilerle teşhis koymak sizi yanlış yönlendirebilir. Bu durum hem süreci zorlaştırır hem de duygusal olarak sizi yorabilir.

 

Çocuğun Gelişim Yolculuğunda Denver II Gelişim Testinin Yeri

Anne-babanın gözlemleri değerlidir. Bu bilgiler belirli aralıklarla bilimsel ölçümlerle desteklenmelidir. Bu ebeveynin gözlemlerini teyit etmenin sağlıklı ve bilimsel bir yoludur.

Denver II Gelişim Testi, 0-6 yaş çocuklarda gelişimi sistematik biçimde ortaya koyarak, basamak basamak çocukların hangi görevleri yapabilmesi gerektiğini ortaya koyar. Şüpheli durumları tanımlamakta bizlere yardımcı olur. Denver II Gelişim Testi, aileler için “Benim gözlemim doğru mu, yoksa saece endişe mi?” Sorusuna  yanıt olur.

 

✅ SSS – Sık Sorulan Sorular

 

1. Çocuğum gelişim basamaklarını yaşıtlarından geç tamamlıyor, bu normal mi?

Her çocuk kendi hızında ilerler. Ancak kritik dönemlerde yapılması gereken görevlere dikkat edilmelidir. Uzun süreli geciklemeler profesyonel desteği gerektirir. Küçük farklar normal kabul edilebilir.

 

2. Denver II Gelişim Testi hangi yaşta yapılır?

Denver II Testi, 0–6 yaş arası çocuklar için geliştirilmiştir. Özellikle 6 ay, 1 yaş, 2 yaş ve okul öncesi dönemde yapılması önerilir. Düzenli takip için 6 ay gibi aralıklarla yapılabilir.

 

3. Ebeveynler gelişimi nasıl takip edebilir?

Günlük gözlem yapmak, notlar almak, yaşıtlarla kıyaslamak (rekabet için değil farkı anlamak için) ve düzenli gelişim testleri yaptırmak en sağlıklı yöntemlerdir.

 

4. Çocuğun gelişiminde gecikme varsa ne yapılmalı?

Öncelikle paniğe kapılmadan bir uzman görüşü alınmalıdır. Erken tespit edilen gelişimsel gerilikler, uygun destekle büyük ölçüde telafi edilebilir.

 

 

Bu yazımda ebeveynin asıl görevine vurgu yaparak çocukların gelişimindeki yaşanabilecek olumsuzlukları ve bu olumsuzlara karşı nasıl yaklaşılması gerektiğine dair bir yol haritası oluşturmak istedim. Konuyla ilgili sorularınız, görüşleriniz ve gelişim testi yaptırmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.